Ik probeer steeds vaker ‘mag’ te zeggen. Je ‘mag’ dit doen, maar het ‘hoeft’ niet. Ik probeer daarin zachter te worden voor mezelf en voor anderen. Toch gebruik ik hier het woordje ‘moet’. Als je chronisch gestresst bent en je wilt een burn-out voorkomen, zul je bepaalde dingen ‘moeten’ leren anders gaat het fout. Zo simpel is het. Ik kan het niet rooskleuriger maken dan het is.
1.3 miljoen Nederlandse werknemers hebben burn-out symptomen en 44% van alle werknemers zegt dat het noodzakelijk is om maatregelen te nemen tegen stress op het werk. Hoe kun je dit nu NIET enorm schokkend vinden? Dit is een gigantisch percentage van werkend Nederland die gewoon overspannen en chronisch gestresst is.
Ik denk niet dat we doorhebben wat voor enorme impact dit op de samenleving heeft. Weet je wat het effect is van deze chronische overspannenheid op de omgang met elkaar? Op de verbinding van mensen in de samenleving? Op het opvoeden van onze kinderen? Als je chronisch gestresst bent zit je in een constante vecht & vlucht modus (meer info over het zenuwstelsel vindt je hier). In deze modus ben je niet in staat om te verbinden met elkaar, om op een fatsoenlijke manier met elkaar om te gaan of om je kinderen op te voeden. Waarom niet? Omdat deze modus door de evolutie bedacht is om te overleven. Om te rennen als er een roofdier achter je aan komt. Tijdens het rennen is het niet de bedoeling dat je ook nog eens kinderen aan het opvoeden bent. En het is al helemaal niet de bedoeling dat je in deze modus elkaar probeert te begrijpen. Waarom denk je dat er zoveel polariteit en verdeeldheid is overal? Het is rennen of gegeten worden. Zo voelt het voor veel mensen in ieder geval.
Het is tijd om wakker te worden met zijn allen. Ik denk dat iedereen het met mij eens is dat een burn-out te voorkomen is. Als je een echte fysieke en emotionele burn-out gehad hebt dan ben je al wat rode stoplichten voorbij die je niet gezien hebt. Een burn-out is echt iets anders dan overspannen of gestresst zijn. Bij een burn-out heeft je systeem zo enorm lang in de vecht & vlucht modus gezeten, dat het gewoon geen energie meer heeft om het nog langer aan te kunnen. Van de een op de andere dag zak je letterlijk door je benen. Je zenuwstelsel, bijnieren, hormoonstelsel en nog vele andere processen kappen er gewoon mee.
En het frappante is dat er weinig mensen zijn die het doorhebben totdat het te laat is. Natuurlijk zijn hier begrijpelijke redenen voor. Ten eerste heeft een overspannen persoon vaak bepaald gedrag en patronen aangeleerd in zijn/haar leven waardoor ze in die situatie terecht komen. En iedereen weet hoe moeilijk het is om bepaald gedrag/patronen weer af te leren. Een mooi voorbeeld is de veel voorkomende ‘people pleaser’. Als je altijd voor iedereen klaar staat behalve voor jezelf, raak je gegarandeerd een keer in de problemen. Dit gedrag is moeilijk (maar zeker niet onmogelijk!) af te leren.
Ten tweede is het enige doel van de vecht & vlucht modus om te overleven (zoals eerder al besproken) Het is dus heel logisch dat weinig mensen doorhebben wat ze met hun lichaam aan het doen zijn omdat ze aan het overleven zijn. Als jij continu in de rat race van het leven zit dan is de ‘weerstand’ om even te gaan voelen en ontspannen enorm groot. Hoe gestresster je bent, hoe groter deze weerstand is.
Ik hoop dat ik nu duidelijk genoeg ben geweest over waarom het belangrijk is om iets te doen aan de chronische stress en het aantal burn-outs en in de samenleving. Dan kunnen we nu verder met de belangrijkste vraag van vandaag: welke vaardigheden moet ik leren om een burn-out te voorkomen?
1. Bewust worden van je lichaam en leren voelen.
Als je niet weet hoe je je voelt of hoe je lichaam eraan toe is, dan kun je ook geen actie ondernemen. Zo simpel is het. Leren voelen is hierin stap 1 (ja ook voor mannen!). Ik benoem mannen specifiek omdat veel mannen een allergie tegenover voelen en kwetsbaarheid hebben. Ik had dit ook vroeger. Geloof me: je wordt een beter mens als je leert voelen. Niet alleen dat, zelfs je eigen leven zal enorm verbeteren. Klinkt dat niet als iets interessants? Er is ons nooit geleerd hoe we kunnen voelen. De samenleving is enorm gericht op het denkend brein. Plannen, toekomstgericht denken en rationaliseren. Wat we vaak zelfs doen is onze emoties rationaliseren. Terwijl emoties juist een bepaalde energie vertegenwoordigen die gevoeld en geuit mag worden.
Mensen die in een burn-out belanden zijn niet heel bewust van zichzelf. Ze zijn zich niet bewust van hun lichaam, van de staat van het zenuwstelsel en van hun innerlijke patronen die ze ontwikkeld hebben. De cirkels waar ze elke dag doorheen gaan. De gedachtepatronen die elke dag weer terug komen. Al deze patronen en innerlijke processen resulteren in een bepaald gedrag. People pleasen, zichzelf willen bewijzen, angst voor afwijzing, etcetera. Leren voelen is stap 1 en als je hier beter in wordt dan komt bewustwording vanzelf. Je lichaam heeft al deze wijsheid al in zich. Je moet het alleen nog ontgrendelen. Een aantal tips bij het leren voelen:
- Stilte is key! Zonder stilte is het enorm moeilijk om te voelen. Ga vaker de natuur in zonder dat je je telefoon mee neemt. Ga ergens zitten en ga voelen.
- Maak contact met je lichaam door lichaamsgerichte beweging. Wandelen, yoga en ademhaling zijn hier hele handige tools voor.
- Ga de strijd met de elementen aan. Aard met je blote voeten op de grond, ga eens zwemmen in natuurwater, ga wat vaker naar buiten.
- Neem tijd voor jezelf! Richt een ruimte in je huis in waar je je ontspannen en veilig voelt. Spendeer hier vervolgens elke dag wat tijd (ZONDER TECHNOLOGIE). Ga bijvoorbeeld schrijven, een ademoefening doen of mediteren.
2. Het reguleren van je zenuwstelsel.
Als je langzaam aan leert voelen, zul je vaker merken wanneer je lichaam en zenuwstelsel uit balans zijn. Dit kan in eerste instantie als ‘niet fijn’ en ‘onveilig’ worden ervaren. Als je ineens de stress en de angst bewust voelt dan kan dit heel confronterend zijn. Eerst stopte je het onbewust weg, maar nu voel je deze emoties bewust. Stap 2 is jezelf leren reguleren. Leren reguleren is niets anders dan je zenuwstelsel tot rust brengen als je merkt dat het uit balans is. Als je merkt dat je weer voor lange tijd in de vecht & vlucht modus zit. Hoe vaker je dit doet, hoe meer jou lichaam leert om te ontspannen. Dit is hetzelfde als met sport. Hoe meer je sport hoe beter je wordt. Je hebt op een gegeven moment ook steeds minder nodig om te ontspannen. Je lichaam en brein leren ‘nieuwe patronen’ aan die voor ontspanning en rust zorgen.
Hoe kun je dit het beste leren? Daar is 1 woord voor: ADEMHALING. Om biologische redenen (die ik hier niet ga uitleggen) is ademwerk de snelste en simpelste weg naar ontspanning (zie mijn blog over ademhaling). Bewust ademwerk leert je om te ontspannen zoals niets anders dit kan.
3. Actie ondernemen en jezelf op 1 zetten.
Je kunt enorm goed zijn in voelen en het reguleren van je zenuwstelsel, maar toch regelmatig uit balans raken. Als dit gebeurd, dan zet jezelf waarschijnlijk niet op 1. Je geeft je energie te vaak aan anderen. Energie die je misschien niet hebt. Dit zijn vaak de mensen die graag ‘anderen helpen’. Herken je jezelf hierin? Dit is niet onlogisch, ik denk dat de meeste mensen hier wel een handje van hebben. Het is best wel iets menselijks om elkaar te willen helpen. Toch pleit ik voor een verandering van de volgorde. Eerst jezelf, dan anderen. En niet andersom. Dan zorg JIJ er eerst voor dat je zelf energie hebt, waardoor je deze energie ook op een mooie manier kunt spenderen aan ANDEREN. Geloof me, als je jezelf op 1 zet kun je anderen zelfs beter helpen. Dit is zeker niet makkelijk. Alles behalve. Toch is het handig om hier voor jezelf kleine stapjes in te zetten. Om langzaam aan met kleine dingen te gaan oefenen om voor jezelf te kiezen. Om hierin ACTIE te ondernemen! Ben je moe en is er een bedrijfsborrel? Zeg hem af. Ben je helemaal overprikkeld en wil je partner samen TV kijken? Zeg dat je even tijd nodig hebt voor jezelf. Kleine stapjes maken op de lange termijn groot verschil!
Dit zijn in mijn beleving de 3 belangrijkste vaardigheden om te leren als je een burn-out wilt voorkomen. Ze zijn alles behalve makkelijk, maar ze zijn wel noodzakelijk. Noodzakelijk in een samenleving waar verbinding een vreemd woord is. Noodzakelijk in een land waar inmiddels meer chronisch zieken dan chronisch gezonden zijn. Noodzakelijk in een wereld waar negativiteit en angst de bovenhand voeren.
Laten we samen gaan voelen, gaan reguleren en onszelf op 1 zetten. Als je al één van deze drie dingen gaat leren, zal de rest volgen. Ze zijn met elkaar verbonden. Dan beloof ik je dat het beter zal gaan. Met jou, met de samenleving en met de wereld. Kun jij je hierin vinden? Maar weet je niet zo goed waar of hoe je moet beginnen? Stuur me een berichtje dan kunnen we het erover hebben.
